لزوم پژوهش در عرصه مداحی؛ از آیین مذهبی تا مسئله تمدنی
مداحی امروز صرفاً یک رفتار آیینی یا مناسکی نیست، بلکه به یک پدیده فرهنگی اجتماعی با پیامدهای گسترده هویتی، سیاسی و حتی روانشناختی تبدیل شده است.
حجتالاسلام علی امیری، محقق و پژوهشگر علوم دینی، در گفتوگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، با اشاره به تأکید رهبر معظم انقلاب بر ضرورت نگاه پژوهشمحور به مداحی اظهار داشت: مداحی امروز دیگر صرفاً یک رفتار آیینی یا مناسکی نیست، بلکه به یک پدیده فرهنگی اجتماعی با پیامدهای گسترده هویتی، سیاسی و حتی روانشناختی تبدیل شده است. این تغییر جایگاه، ضرورت مطالعه علمی و نظاممند مداحی را دوچندان کرده است.
او با بیان اینکه یکی از خلأهای اصلی، فقدان نظریه بومی درباره مداحی است، تصریح کرد: لازم است چارچوب مفهومی روشنی داشته باشیم که توضیح دهد مداحی چگونه بر شکلگیری هویت انقلابی، انسجام اجتماعی و تولید سرمایه نمادین اثر میگذارد. در حال حاضر اغلب تحلیلها توصیفی هستند و کمتر به تبیین میرسند.
امیری با اشاره به ضعف مطالعات دانشگاهی اظهار داشت: دانشگاهها معمولاً مداحی را یا نادیده میگیرند یا آن را بهعنوان موضوعی حاشیهای بررسی میکنند، در حالی که این پدیده در بزنگاههای تاریخی، نقش رسانهای بسیار مؤثرتری از بسیاری از ابزارهای رسمی ایفا کرده است.
پژوهشگر علوم دینی با بیان اینکه پژوهش درباره مداحی باید میانرشتهای باشد، تصریح کرد: جامعهشناسی دین، مطالعات فرهنگی، علوم ارتباطات و حتی اقتصاد فرهنگ باید همزمان وارد میدان شوند تا بتوانند تصویری واقعی از ظرفیتها و آسیبها ارائه دهند.
او با اشاره به موضوع عمقیابی محتوایی اظهار داشت: بدون شناخت دقیق بنیانهای فکری، تاریخی و اعتقادی مداحی، امکان رشد واقعی وجود ندارد و مداحی بهتدریج به بازتولید کلیشهها تنزل پیدا میکند.
امیری پژوهش را ابزار کنترل و هدایت دانست و گفت: اتفاقاً پژوهش علمی میتواند به مداحان کمک کند آگاهانهتر، دقیقتر و اثرگذارتر عمل کنند.
او با اشاره به آینده این حوزه اظهار داشت: اگر مداحی به عنوان یک مسئله تمدنی دیده نشود، فرصتهای بزرگ فرهنگی آن از دست خواهد رفت.
