مدیری که از فیلم خوشش آمده ولی با شجره خبیثه ملعونه هم تعارف دارد
احسان سالمی: «امپراطور جهنم» نام جدیدترین اثر پرویز شیخ‌طادی کارگردان باسابقه کشورمان است. اثری با محوریت ریشه‌ها و چگونگی شکل‌گیری گروه تکفیری داعش و نقش مفتی‌های سعودی در به راه اندازی این جریان که این روزها عدم راه‌یابی آن به بخش سودای سیمرغ سی‌وپنجمین جشنواره فیلم فجر با موجی از واکنش‌ها روبرو شده است.
حذف ناباورانه
«امپراطور جهنم» در حالی از راه‌یابی به بخش مسابقه جشنواره امسال کنار گذاشته شد که تنها اثر جشنواره امسال با نگاه به خارج از مرزهای ایران به شمار می رود که به بررسی یکی از مهمترین مسائل روز دنیا پرداخته است. فیلمی که به نظر می‌رسید با توجه به سابقه درخشان شیخ‌طادی و دغدغه‌های همیشگی او برای پرداختن به سوژه‌های مهمی که بسیار از کارگردانان دیگر سینمای ایران تمایل و یا جرات! رفتن به سمت آن را ندارند؛ می‌توانست تبدیل به یکی از متفاوت‌ترین آثار جشنواره امسال شود. اثری که به واسطه برخورداری از پروداکشن بزرگ، با حضور در جشنواره فجر باعث ارتقا کیفیت این جشنواره می‌شد.
علیه وهابیت، داعش و عربستان
شیخ‌طادی این بار نیز همچون اثر قبلیش یعنی «شکارچی شنبه»، ایفای نقش اول فیلمش را به علی نصیریان بازیگر کهنه‌کار سینمای ایران سپرده است. او پیش از آغاز تولید اثرش در گفت‌وگویی در ارتباط با موضوع فیلمش گفت: «فیلمنامه «امپراطور جهنم» درباره برخی «مفتی‌ها» و چگونگی و چرایی صدور فتواهایی است که به نام اسلام و اسلام‌گرایی صادر می‌کنند. وقتی در خلوت خود به مسائل تکفیری‌ها و سلفی‌ها و فعل آنها که به نام اسلام گذاشته می‌شود، فکر می‌کنم به این نتیجه می‌رسم که کشتار مردم دردناک و غم انگیز است اما جریان تکفیری که با حمایت مفتی‌ها و رژیم سعودی ایجاد و فربه شده نیز یک جنایت است که زیرساخت های دین را نشانه گرفته است.»
با وجود چنین سوژه مهمی و سابقه درخشان کارگردان آن در ساخت این دست آثار، سی‌وپنجمین جشنواره فیلم فجر تصمیم گرفت تا امپراتور جهنم را از گردونه رقابت اصلی خارج کند و برای کاهش برخی از اعتراضات احتمالی آن را روانه بخش چشم‌انداز جشنواره امسال کند. اثری که تنها دو کلید واژه «عربستان» و «داعش» برای تماشا و سر دست گرفتن آن در سینمای ایران که در این موضوعات فقیرانه تر همیشه پیش می رود کافیست.
یک انصراف نامه تند
این اتفاق با واکنش منفی تهیه‌کننده و کارگردان این اثر همراه شد. آنها در نامه‌ای که خطاب به حجت‌الله ایوبی رئیس سازمان سینمایی و رئیس جشنواره فیلم فجر در انصراف از حضور در بخش غیر مسابقه ای آن نوشتند: «این فیلم به نقد عملکرد حکام آل‌سعود و فلسفه و چگونگی به وجود آمدن گروه داعش و دیگر گروه‌های تندرو و رادیکال اسلامی در اروپا و آمریکا می‌پردازد و نگاهی دارد به پشت پرده‌های«پیوند عربی- عبری» و همکاری صهیونیسم بین‌الملل و خاندان آل‌سعود. اثری که به ضرس قاطع می‌توان گفت: نمونه آن را در سینمای منطقه نداریم.»
در بخش دیگری از این نامه آمده: «به حسب ضرورت موضوعی و اهمیت ساخت چنین اثری؛ و نیز، فقدان آثار استراتژیک پیرامون موضوعات منطقه‌ای در سبد سینمای ایران، گروه سازنده با تشویق و استقبال دبیرمحترم جشنواره و حضرتعالی بنا را براین گذاشت تا با تلاش‌های های شبانه روزی و با تمام انرژی فیلم را به جشنواره برساند تا سبد جشنواره خالی از این موضوع مهم نباشد. اما متاسفانه، با کج سلیقگی و بر اثر ناتوانی درک ضرورت های فرهنگی و اجتماعی و عدم تشخیص درست اولویت های مضمونی و موضوعی آثار، فیلم «امپراطور جهنم» نادیده گرفته شد. از این رو، بدینوسیله، مراتب اعتراض خویش را به اینگونه رویکردهای غلط، ناشیانه و ناپخته اعلام می‌داریم و به صورت رسمی انصراف خود را از حضور در این رویداد سینمایی اعلام می‌داریم…»
امپراتور جهنم باور نمی کند؟
اما این اعتراض با واکنش دور از انتظار رئیس سازمان سینمایی روبرو شد تا ایوبی همیشه سیاستمدار، با انتشار پیامی کوتاه در کانال تلگرامی خود به این تصمیم اینگونه واکنش نشان دهد: «نامه‌ای را دریافت کردم که از من می‌خواهد که باور کنم که هفت شخصیت فرهیخته و نام آشنا یعنی دکتر حسین کرمی، دکتر طه مرقاتی، دکتر عماد افروغ، آقای جمال امید، آقای سیدضیا هاشمی، خانم نرگس آبیار، دکترمحمدعلی حسین نژاد (باپوزش فراوان و عرض ادب و احترام به این عزیزان): «کج سلیقه»، «ناتوان از درک ضرورت‌های فرهنگی و اجتماعی»، «ناپخته»، «ترسو»، «ضعیف»، «غافل» و «محافظه کارند».
امپراطور جهنم هم باور نمی‌کند…»
ایوبی خوشش آمده ولی…
این جواب غیررسمی رئیس سازمان سینمایی به معنی کنار کشیدن خود و انداختن زیرکانه توپ به زمین هیئت انتخاب جشنواره محسوب بود. موید آن اظهار نظر ایوبی در جمع های خصوصی بود که گفته خودش از این فیلم خوشش آمده ولی تابع تصمیمات هیئت انتخاب است. اما حتی همین ابراز نظرها هم بخشی از سیاست بازی برای فرار از فشار مسئولت چنین تصمیماتی تعبیر می شود. چون آن وقت باید از ایوبی پرسید این چه مدیریتی است که در دولتی ترین و حکومتی ترین جشنواره فیلم ایران فیلمی سینمایی که مستقیما در راستای سیاست های کلی حاکمیت است را نمی تواند در جشنواره حاضر ببیند؟ و این چه هیئت انتخابی است که با چنین نگاهی بیگانه اند؟
مخالف موضوع اما به بهانه های فنی
شنیده‌های نقل شده از درون هیئت انتخاب جشنواره هم نشان می‌دهد که برخی از حاضرین در این جلسه از مخالفین سرسخت نمایش فیلمی با این موضوع و رویکرد در جشنواره فجر امسال بوده‌اند و کامل نبودن مراحل فنی اثر صرفا به عنوان یک بهانه دستاویز قرار گرفته تا آن را از بخش مسابقه کنار بگذارند. البته همه می دانند این روال همیشگی جشنواره فجر بوده که بسیاری از آثار پس از راه‌یابی به بخش مسابقه مراحل فنی خود را به سرعت پشت سرگذاشته و خود را به اکران عمومی جشنواره رساندند. حتی آثاری وجود داشته که بعد از پذیرش در جشنواره فجر تازه بخشی از فیلمبرداری خود را انجام داده اند!
پرچم سفید به جای منافع ملی
مصاحبه کوتاه پرویز شیخ طادی با خبر 20:30 پاسخی موجز به آن چیزی بود که در مورد فیلم او اتفاق افتاد.او گفت: «مسئله امسال نیست و هیئت انتخاب یا افراد نیستند.» و آن را تبعات تسری سیاست خارجی به دیپلماسی فرهنگی دانست. شیخ طادی در توصیف جشنواره فجر در این سالها گفت این جشنواره پرچم ایران را حمل نمی کند و تنها پرچمی سفید بی طرفی بدست گرفته است که نه منافع ملی را در نظر می گیرد و نه منافع منطقه را.
ما باور می کنیم
امپراطور جهنم درباره «شجره خبیثه و ملعونه» ای ساخته شده است که سالهاست دشمنی ایران، انقلاب و جمهوری اسلامی را می پروراند اما گویا پیش از هر کسی باید از سد های داخلی عبور کند. با این تفاسیر به نظر می‌رسد یادآوری این نکته به رئیس سازمان سینمایی لازم باشد که چه آقای ایوبی چه از فیلم خوشش آمده باشد یا نه، آنچه که «امپراطور جهنم» باور نمی‌کند، نه «کج سلیقگی» و «محافظه‌کاری» و «ناتوانی از درک ضرورت‌ها» بلکه عدم راه‌یابی این فیلم به حکومتی ترین جشنواره سینمایی کشور است که روزی قرار بود پایگاه سینمای انقلاب اسلامی باشد ولی حالا با «شجره خبیثه ملعونه» هم تعارف دارد! و حالا عرصه‌ای برای جولان بازی‌های سیاسی مدیران فرهنگی دولتی در واپسین سال پیش از انتخابات ریاست جمهوری شده است!
منبع: فردا
