«بسی رنج بردم در این سال سی» متعلق به فردوسی نیست/ ۶ هزار بیت جعلی به نام فردوسی
به بهانه ۲۵ اردیبهشت، بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی؛
مولف فرهنگ بزرگ سخن درباره اشعاری همچون «بسی رنج بردم در این سال سی» که نادرست به فردوسی نسبت داده شده است گفت: برخی از نسخه‌های شاهنامه بیش از ۶۰ هزار بیت است در حالی که آنچه فردوسی سروده است بیش از ۵۴ هزار بیت نیست.
حسن انوری با اعلام اینکه در شاهنامه فردوسی، ابیات الحاقی زیاد است، به خبرنگار کتاب ایرنا گفت: اگر به چاپ شاهنامه تصحیح جلال خالقی‌مطلق توجه کنید، می‌بینید بیت «بسی رنج بردم در این سال سی» در آن نیست. برای مثال بیت معروف که به فردوسی نسبت می‌دهند که «زن و اژدها هر دو در خاک به»، این بیت هم در چاپ خالقی مطلق نیست. این ابیات را بعدها به فردوسی نسبت دادند.
برخی از نسخه‌های شاهنامه از ۶۰ هزار بیت بیشتر است در حالی که آنچه فردوسی سروده است بیش از ۵۴ هزار بیت نیست
عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی درباره تعدد ابیات شاهنامه فردوسی، بیان کرد: برخی از نسخه‌های شاهنامه از ۶۰ هزار بیت بیشتر است در حالی که آنچه فردوسی سروده است بیش از ۵۴ هزار بیت نیست.
به گفته مصحح گلستان سعدی بیشتر این ابیات جنبه میهن‌پرستی یا توجیه دارند برای اینکه ثابت کنند فردوسی با دربار سلطان محمود غزنوی قرارداد بسته که برای هر بیت یک درهم طلا بگیرد، این سلطان برای فردوسی این مبلغ را فرستاد اما زمانی به فردوسی رسید که جنازه او را از دروازه شهر بیرون می‌بردند. این مطلقا درست نیست.
تصحیح متن از اوایل دوره قاجاریه معمول شده است
انوری درباره چرایی اشتباه بودن قرارداد فردوسی با درباره شاه توضیح داد: قرار بود فردوسی بعد از اینکه شاهنامه تمام شد، این پول را بگیرد؛ اما آیا کسی حاضر می‌شود یک کتاب را امروز شروع کند و ۳۰ سال بعد حق‌التالیف دریافت کند؟ پس چطور فردوسی این کار را کرده است؟ این اشتباه محرز است.
جلال خالقی‌مطلق یک عمر برای تصحیح شاهنامه وقت گذاشت
مولف فرهنگ بزرگ سخن با تاکید بر اینکه فردوسی زن‌ستیز نبود، ادامه داد: زنان شاهنامه از نظر فردوسی زنانی محترم هستند و اگر جایی زن توبیخ یا تنبیه می‌شود از قول فرد دیگر است، مثلا از قول پادشاهی در جنوب عربستان که به دخترانش بد و بیراه می‌گوید. باید توجه داشت که این ابیات از قول فردوسی نیست.
به گفته او از قول فردوسی هیچ کلمه بدی درباره زنان در شاهنامه وجود ندارد. در همه جای شاهنامه زنان محترم اند و با نظر خوب به زن نگاه کرده است.
انوری با اشاره به مقدمه بیژن و منیژه در شاهنامه فردوسی، گفت: باید توجه داشت فردوسی در این مقدمه نسبت به زن خود با چه الفاظی و در نهایت احترام صحبت می‌کند.
مصحح گلستان سعدی با اشاره به ضعفی که در تحقیقات ادبی وجود دارد، گفت: تصحیح متن در قدیم معمول نبوده است، تصحیح متن از اوایل دوره قاجاریه معمول شده است. در سال‌های اخیر تصحیح متن تقویت می‌شود، برای مثال خالقی‌مطلق یک عمر برای تصحیح شاهنامه وقت گذاشت.
منبع: ایرنا
