«با نواي كاروان» همراه با مردم عزادار حسين(ع)

در همين زمينه «عاشورا» به عنوان بزرگترين واقعه تاريخ اسلام كه بالاترين پتانسيل را براي توليد اثار هنري دارد مي‌تواند نمونه‌ي خوبي براي اين مقايسه باشد. طوري كه پس از سه دهه تعداد فيلم‌هاي عاشورايي سينماي ايران به تعداد انگشتان يك دست نيز نمي‌رسد و رسانه‌ي ملي همچنان مجبور به بازپخش «روز واقعه» است ولي در حوزه‌ي موسيقي مي‌توان از ده‌ها آهنگ و آلبوم نام برد كه با درون‌مايه‌ي عاشورايي توليد و منتشر شده‌اند. آلبوم‌هاي زير تنها بخشي‌ست از آلبوم‌هاي مهمي كه با موضوع محرم و عاشورا در سال‌هاي گذشته روانه بازار شده‌اند:

از همان دهه هفتاد که علیرضا عصار فعالیت حرفه‌ای خوانندگی خود را آغاز کرد، قطعات موسیقی مذهبی جزو جدانشدنی آثار او بودند که شاخص‌ترین آنها نيز قطعه «ای کاروان» با هم‌صدایی محمد اصفهانی بود. عصار-كه انتشار آلبوم تحسين‌شده «بازي عوض شده» با موضوع دفاع مقدس را در كارنامه دارد- در اسفند 1382 آلبوم «مولای عشق» را روانه بازار کرد. تمامی اشعار این مجموعه از سروده‌های «مهدی شریفی» بودند و «فواد حجازی» نیز وظیفه آهنگسازی را بر عهده داشت. «مولای عشق» تا همين امروز يكي از آثار ماندگار در حوزه موسيقي عاشورايي است.

انتشار آلبوم «غریبانه» با صدای «غلام کویتی‌پور» با استقبال خوبی همراه شد و تبديل شد به يكي از پرفروش‌ترين اثار عاشورايي موسيقي ايران. برخی از این مجموعه به عنوان یکی از آثار جریان‌ساز موسیقی عاشورا یاد می‌کنند. اکثر قطعات آلبوم غریبانه تنظیم ارکسترال داشتند و موسیقی الکترونیک نیز در آن به کار گرفته شده بود و مجید رضازاده آهنگسازی آلبوم را بر عهده داشت. کویتی پور مدتی بعد آلبوم «غریبانه2» را با موضوع دفاع مقدس منتشر کرد.

نام «امیرحسین مدرس» از اواسط دهه هفتاد و با اجرای برنامه «نیمرخ» مطرح شد. پس از آنکه مدرس تیتراژ سریال های «متهم گریخت» و «زندگی به شرط خنده» را خواند همه منتظر ورود او به عرصه پاپ بودند اما او سبک دیگری را پیگیری کرد. امیرحسین مدرس در سال 1385 آلبوم «ماه نی» را ارائه کرد. در این آلبوم که 12 قطعه داشت از اشعار و نوحه های قدیمی تهران استفاده شده بود که همگی در رثای سالار شهیدان(ع) و بیان واقعه عاشورا بودند. آلبوم ماه نی از سوی حوزه هنری منتشر شد و آهنگسازی و تنظیم تمامی قطعات توسط «حمیدرضا صدری» انجام شده بود.

«خورشید»، دومین آلبوم مدرس هم مانند «ماه ني» از نوحه ها و اشعار قدیمی بهره می‌برد و به نوعی در ادامه آلبوم همان آلبوم بود،که در آبان 1390 و با هشت قطعه به بازار عرضه شد. این آلبوم از سوی موسسه فرهنگی و هنری «خورشید هشتم» منتشر شد. «علیرضا صالحی نژاد» تنظیم ارکستر را بر عهده داشت و «حمید آداب» نیز میکس و مستر را انجام داده بود.

حسام‌الدين سراج از آن خواننده‌هاي موسيقي سنتي‌ست كه سابقه نوحه‌خواني و مداحي هم دارد و آلبوم «وداع» او از معروف‌ترين آثار عاشورايي‌ست كه تا به حال در بازار موسيقي ايران منتشرشده‌اند. آلبوم «وداع» در دو بخش ۶۰ دقيقه‌اي منتشر شد و توليد تا انتشارش سه سال- از سال 81تا84-  طول كشيد. سراج در اين آلبوم از شعرهاي «عمان ساماني» استفاده كرده است.

البته سراج پيش از انتشار «وداع»، آلبوم ديگري به نام «نينوا» را در سال ۵۹ منتشر كرده بود كه اولين آلبوم موسيقي حرفه‌اي‌ش به حساب مي‌امد.

مخاطب عام آن را با قطعه «جاده و اسب مهياست بيا تا برويم» به ياد مي‌آورد. اين درواقع اولين‌بار بود كه مداحي با سابقه و شهرت حاج صادق آهنگران مداحي‌هايش را با موسيقي مي‌خواند و روانه بازار مي‌كرد. قطعات این آلبوم مداحی‌های آهنگران بود و یک پد آرام از سازهای ایرانی و کوبه ای در زیر صدای او قرار داشت. آلبوم عطش و آتش شش قطعه داشت و حوزه هنری ناشر آن بود و در زمان انتشار خود به خاطر نام شخص اهنگران بسيار شنيده شد و بازخورد فراواني يافت.

در بين تمامي سبك‌هاي موسيقي و الحان آييني و محلي كشور، موسيقي مذهبي بوشهر جايگاه ويژه‌اي دارد. اصالت، پايبندي به سنت، ريتم، هيجان، شور، يك دستي و هماهنگي‌اي كه در مراسم عزاداري و نوحه‌خواني بوشهري ديده مي‌شودمتفاوت از تمام نواحي و قوميت‌هاي ايران است. «محسن شریفیان» یکی از پژوهشگران موسیقی نواحی است که بیشتر در زمینه موسیقی جنوب کشور فعالیت می‌کند. موسیقی سوگواری در بوشهر، از نظر تنوع و کثرت ملودی، بخش اعظم موسیقی این منطقه را شامل می شود و از نظر تعلق ملودی و مضمون با آیین‌های مذهب شیعه پیوند یافته است. شريفيان در آبان سال 91 آلبوم «اهل ماتم» را در قالب 2 فشرده و با نام های اهل ماتم 1 و 2 منتشر کرد. مجموعه اول شامل 21 قطعه بود و در آن نوحه های پامنبری، مرثیه خوانی و نوحه های عزاداری مردانه و… شنیده می شد. همچنین در مجموعه دوم که 24 قطعه داشت و لالایی‌های علی اصغر(ع)، نواهای سنج دمام بوشهر و برازجان و ذکر تشییع جنازه از جمله قطعات آن بودند. وی برای ساخت این مجموعه سعی کرده بود در عین پایبندی حفظ اصالت آثار کمی هم آنها را به روزتر کند تا برای همه مخاطبان جذابیت داشته باشد.

عامه مردم «رسول نجفیان» را بيش از آنكه با بازيگري يا تاترهايي كه ساخته به ياد بياورند او را با ترانه معروف «عجب رسمیه» و بازخوانی قطعه فولکوریک «شبهای گلوبندک» می‌شناسند. آلبوم نوحه‌های عاشورایی «ذوالجناح می‌آید بی سوار» با صدای رسول نجفیان در سال 1389 به بازار آمد. این آلبوم موسیقی 10 نوحه سوگواری با نواهایی که قدمت چهارصد ساله داشتند را شامل می‌شد و قطعات آن ریشه در موسیقی نواحی و اقوام مختلف ایران داشت و با استفاده از همان نواها و اشعار توسط نجفیان بازخوانی شده بود. این آلبوم از سوی شرکت «تصویر دنیای هنر» به بازار عرضه شد.

مانند بسياري از البوم‌هاي موسيقي عاشورايي سال‌هاي اخير آلبوم «شعار شیعه» نيز در سال 82 توسط حوزه هنری منتشر شد. «حامد رضوانفر» و «رضا رفیعی» به عنوان مداحان این آلبوم 15 قطعه‌ای حضور داشتند و موسیقی قطعات نیز تلفیقی از سازهای الکترونیک و سازهای ایرانی بود. «امید فتح اللهی» وظیفه آهنگسازی و تنظیم را بر عهده داشت و «مسلم علی پور»، «مرتضی عابدی» و «رضا دربندی» نوازندگان آلبوم بودند.

«هفتاد و دو» یکی از معدود آلبوم‌های موسیقی عاشورا به دو زبان فارسی و عربی است. «مرتضی حیدری آل‌کثیر» و «مهدی المومن» خوانندگان این اثر بودند و «رسول رسولی» در جایگاه آهنگساز و تنظیم کننده این آلبوم 12 قطعه‌ای قرار داشت. اشعار نیز از سروده‌های «حسین غیاثی»، «فرید فراز» و «مرتضی حیدری آل‌کثیر» بودند و حوزه هنری این اثر را منتشر کرد.

تا امروز تك‌آهنگ‌هاي بسياري از خوانندگان پاپ با موضوع محرم و عاشورا منتشر شده است اما آلبوم «سلام آقا» با حضور «محسن چاوشی»، «رضا صادقی»، «محمد علیزاده» و «مهدی یغمایی» اولين آلبوم پاپي بود كه تماما با موضوع عاشورا ساخته شده بود كه در آذرماه سال 88 منتشر شد. یکی از نکات حائز اهمیت آلبوم سلام آقا این بود که دقیقا همزمان با آغاز ماه محرم به بازار عرضه شد در حالیکه قبل از آن آلبوم «هشت» ماهها پس از ولادت حضرت امام رضا(ع) به بازار عرضه شد.

سمفونی «خسوف» از جمله آثار شاخص در زمینه کارهای ارکسترال و سمفونیک در موسیقی مذهبی به شمار می‌رود که از سوی نشر موسیقی «نی داود» در قالب دو لوح فشرده عرضه شده است. طرح موسیقایی خسوف در سال 1375 از سوی محمد سعید شریفیان پی‌ریزی شد و پس از شش ماه تحقیق روی متون ادبی و جمع‌آوری ملودی‌های نوحه‌های عاشورا، با گزینش و استفاده نهایی از 9 زمینه از قدیمی‌ترین نوحه‌ها، بعد از دو سال در بهمن 1378 به پایان رسید.

موسیقی خسوف در قالب یک مقدمه و هفت قسمت مختلف نوشته شده است که در آن حرکت کاروان به سوی مکه، طواف کعبه، حرکت کاروان به سوی کربلا، روز تاسوعا، شب عاشورا و در نهایت شام غریبان را در بر می‌گیرد. خسوف در اربعین سال 1382 توسط ارکستر سمفونیک تهران و با همراهی خوانندگان ارکستر کر ابوای رومانی به مدت پنج شب در تهران و در تالار وحدت با رهبری لوریس چکناوریان به صحنه رفت و سپس از سوی فیلارمونیک اولتانیای رومانی دعوت و اجراهای متعددی در این کشور داشت.