سرانه کتابخوانی ۱۳ دقیقه
سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی شامگاه شنبه (۳ شهریور ماه) به مناسبت هفته دولت با حضور در برنامه تلویزیونی «نگاه یک» به تشریح اقدامات و فعالیت‌های این وزارتخانه در یک سال گذشته پرداخت.
وی ابتدا درباره رمز ماندگاری شهیدان رجایی و باهنر که هفته دولت برای گرامیداشت یاد آنها در تقویم گنجانده شد، ویژگی نخست این دو شخصیت را صداقت با مردم و ارتباط روان و راحت با آنها ذکر کرد و گفت: ویژگی دیگر آنها، غلبه‌ی وجه فرهنگی‌شان بر وجه سیاسی بود؛ درواقع این دو چهره هم به معنای مصطلح، فرهنگی و آموزش و پرورشی بودند و هم نگاهشان فرهنگی بود.
اذعان عضو کابینه دوازدهم به فاصله گرفتن دولتمردان از مردم
صالحی ساده‌زیستی را دیگر خصیصه شهیدان رجایی و باهنر ذکر کرد و افزود: درواقع مردم در ارتباط با این دولتمردان، احساس می‌کردند که از جنس خودشان هستند؛ مسئله‌ای که به نظر می‌آِید ما در این روزگار از آن فاصله گرفته‌ایم و مردم احساس می‌کنند مسئولان دهه سوم و چهارم انقلاب با مسئولان دهه اول، در این ویژگی‌ها فاصله دارند.
این عضو کابینه دولت دوازدهم با اشاره به اینکه نمی‌خواهم بگویم مسئولان پاکدست کم هستند، افزود: این مدل‌گیری جامعه در مورد فاصله گرفتن مسئولان از مردم تا حدودی درست است اما اینکه این تصور هم ایجاد شود که فاصله دولتمردان فعلی با مردم نسبت به شهیدانی مانند رجایی و باهنر خیلی زیاد است، ممکن است ما را به افراط بکشاند.
وی در ادامه درباره اقدامات و برنامه‌های وزارت ارشاد در یک سال گذشته، با تأکید بر محوریت اصل شفافیت در اجرای این برنامه‌ها گفت: ما هم در حوزه دبیرخانه انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات و هم در خود وزارت ارشاد و در حیطه‌هایی مانند جشنواره‌ها، نمایشگاه‌ها و مجوزها، به صورت جدی وارد فضای شفاف‌سازی شده‌ایم.
حاکمیت هر مقدار در اتاق شیشه‌ای زندگی کند، در امنیت بیشتری قرار دارد
صالحی تصریح کرد: هر مقدار حاکمیت در اتاق شیشه‌ای زندگی کند، در امنیت بیشتری قرار دارد. ایمنی اتاق‌های شیشه‌ای برای یک حکومت بسیار بهتر از دیوارهای بتونی است چون معلوم نیست که آن‌طرف دیوارهای بتونی که دور از چشم مردم است، آیا مردم حاکمیت را از جنس خودشان می‌دانند؟
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه در حوزه توزیع جغرافیایی امکانات فرهنگی در کشور گرفتار نوعی بی‌عدالتی هستیم، به اقداماتی که در این زمینه انجام گرفته است، اشاره کرد و گفت: ما رویکرد بهبود محیط کسب و کار فرهنگی را در این یک سال مد نظر قرار داده‌ایم؛ بخش قابل توجهی از استعداد تاریخی و همچنین بالفعل ما در کشور، در حوزه فرهنگ و هنر است و ما می‌توانیم به عنوان یکی از حوزه‌های جدی کسب و کار در کشور، به آن فکر کنیم.
وی اضافه کرد: مسئله دیپلماسی فرهنگی و هنری از دیگر حوزه‌هایی است که ما به آن امید بسته‌ایم و می‌توانیم با فرهنگ و هنر از برخی از بن‌بست‌هایی که در آن گرفتار شده‌ایم، خارج شویم. در این زمینه اقداماتی صورت گرفته و کماکان در حال انجام است.
صالحی در رابطه با علت گرانی کاغذ و تأثیرات آن در حوزه نشر کتاب و مطبوعات گفت: تا دهه ۷۰ وزارت ارشاد متولی بحث کاغذ بود و به مصرف‌کنندگان حواله‌ی کاغذ می‌داد اما از دهه ۸۰ که موضوع هدفمندی یارانه‌ها مطرح شد، وزارت ارشاد دیگر نقشی در حوزه سیاستگذاری در موضوع کاغذ نداشت.
همه چالش‌های حوزه نشر و مطبوعات به مسئله کاغذ برنمی‌گردد
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به نیاز سالیانه کشور به ۴۰۰ هزار تن کاغذ، به اتفاقات ماه‌های آخر سال ۹۶ و نوسانات ارزی پرداخت و گفت: کاری که ما در حوزه کاغذ انجام دادیم درواقع در حدی بود که ذی‌نفعان ما از آن بهره‌مند شوند. در اولین اقدام کاغذ در لیست کالاهای اساسی که ارز مبادله‌ای (ابتدا ۳۸۰۰ تومان و بعداً ۴۲۰۰ تومان) به آن تعلق می‌گیرد.
وی ادامه داد: اما مسیری که در حوزه تأمین کاغذ دنبال می‌شود از طریق ثبت سفارشی است که در وزارت صنعت، معدن و تجارت صورت می‌گیرد و موضوع تخصیص ارز که توسط بانک مرکزی دنبال می‌شود. با این وجود ستاد و کارگروه کاغذ برای تعیین و نظارت بر قیمت کاغذ تشکیل شد و وزارت ارشاد در آن نمایندگی دارد.
صالحی گرانی کاغذ را در افزایش مستقیم قیمت کتاب و روزنامه‌ها دخیل دانست و با اشاره به اینکه باید به ناشران و اهالی مطبوعات که گرفتار نوعی التهاب از این جهت شده‌اند، حق داد، گفت: اما همه بحث‌های حوزه نشر و مطبوعات، به مسئله کاغذ برنمی‌گردد؛ ما در این حوزه‌ها با اختلالات جدی روبرو هستیم که می‌بایست به تدریج درمان شود.
سرانه کتابخوانی ۱۳ دقیقه و سرانه مطالعه رسانه‌ها ۲۰ دقیقه است
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره وضعیت سرانه مطالعه در کشور، ضمن تأکید بر اینکه برخی آمارها گاه اغراق‌آمیز است، اظهار کرد: آماری که می‌شود به آن اتکای بیشتری کرد، حدود ۱۳ دقیقه سرانه کتابخوانی هر ایرانی است که البته این رقم به جز روزنامه‌ها و مجلات و همچنین مطالعه در فضای مجازی است. سرانه مطالعه مجلات، روزنامه‌ها و فضای مجازی هم برای هر ایرانی حدود ۲۰ دقیقه است.
صالحی این آمار را در عین حال زیبنده‌ی کشوری مثل ایران با فرهنگ و تمدنی کهن ندانست و گفت: یکی از دلایل پایین بودن سرانه مطالعه این است که ما خیلی سریع از فرهنگ شفاهی وارد فرهنگ تصویری شدیم درحالی‌که در کشورهای دیگر، زمان مناسبی برای تجربه کردن فرهنگ شفاهی سپری شد. برای ما دوره فرهنگ مکتوب، دوره‌ای طولانی نبود و لذا مطالعه به معنای مصطلح آن، کمتر نهادینه شد.
۷۶ درصد کتابخانه‌های عمومی کشور بخش کودک و نوجوان دارند
وی با اشاره به اینکه در سال ۹۶ حدود ۹۹ هزار عنوان کتاب چاپ اول و چاپ دوم در کشور منتشر شده است، این آمار را با وضعیت مطالعه ایرانی‌ها متناسب ندانست و در ادامه به برخی از اقداماتی که برای حل این معضل انجام شده است، پرداخت و تصریح کرد: ما موضوع جام باشگاه‌های کتابخوانی را در کشور دنبال کردیم و الان حدود ۸۰۰۰ باشگاه با ۵۰۰ هزار عضو در کشور فعال هستند. همچنین از آنجا که پایه‌ی کتابخوانی، دوران کودکی است، در حال حاضر حدود ۷۶ درصد کتابخانه‌های عمومی ما دارای بخش کودک و نوجوان هستند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین از فعالیت ۹۵۰ گروه مروج کتابخوانی و مشارکت ۱۵۰ شهر در طرح «انتخاب پایتخت کتاب ایران»، به عنوان دیگر برنامه‌های صورت گرفته در این راستا نام برد و در عین حال گفت: نکته‌ای که مهم است، این است که ما باید بدانیم حوزه فرهنگ، حوزه درخت گردو است که میوه آن در بلندمدت به ثمر می‌نشیند.
۱۰ میلیارد تومان یارانه در آستانه پرداخت به رسانه‌ها
صالحی با اشاره به اینکه یکی از حوزه‌های شفافیت که در این دوره از فعالیت وزارت ارشاد دنبال شده، حوزه مطبوعات است، اعلام شفاف یارانه‌ها را که در دوره دولت قبل آغاز شد، اقدامی بسیار مهم ارزیابی کرد و گفت: در حال حاضر در سامانه مربوط به یارانه‌ها، همه یارانه‌های داده شده به صورت تفکیکی مشخص است؛ سال گذشته ۵۰ میلیارد تومان یارانه به رسانه‌ها داده‌ایم و امسال هم تا این لحظه حدود ۱۰ میلیارد تومان پرداخت کرده‌ایم و ۱۰ میلیارد تومان دیگر هم در آستانه پرداخت است.
وی با اشاره به اعلام بسته حمایتی از رسانه‌ها در سال ۹۷ توسط معاونت مطبوعاتی وزارتخانه متبوعش، به انتشار شفاف تمامی حمایت‌های مالی انجام شده از ناحیه معاونت توسعه منابع و پشتیبانی وزارت ارشاد به افراد و مؤسسات در سال ۹۷ و طی دستورالعملی که وی صادر کرده است، پرداخت و افزود: همه معاونت‌های وزارت ارشاد موظف شده‌اند که هزینه مربوط به جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های حوزه خود را حداکثر تا ۴۵ روز بعد از اتمام، اعلام کنند.
دلیل صدور مجوز و عدم صدور مجوز به همه محصولات فرهنگی، هنری و رسانه‌ای شفاف اعلام می‌شود
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: در خصوص مجوزها هم تصمیم بر این شده است که دلیل ارائه مجوز و همچنین دلیل عدم ارائه مجوز به یک محصول فرهنگی، هنری و رسانه‌ای به صورت شفاف به متقاضی این آثار اعلام شود. علاوه بر این ما همه قراردادهای مالی در حد متوسط به بالا را روی سایت وزارت ارشاد منتشر خواهیم کرد؛ ضمن اینکه چندی پیش سوابق تحصیلی و اجرایی تمامی مدیران و معاونین وزارت ارشاد روی سایت مربوطه منتشر شد.
صالحی در مورد ورود پول‌های آلوده به حوزه‌هایی مانند سینما، تئاتر و شبکه نمایش خانگی پرداخت و گفت: حوزه فرهنگ و هنر اساساً حوزه‌ای است که حتماً باید بخش خصوصی در آن ورود پیدا کند؛ این نگاهی بود که بزرگان نظام و شخص رهبر انقلاب هم در زمینه اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی بر آن تأکید داشتند.
وی با اشاره به اینکه در یک سال گذشته یکصد سالن سینما در کشور ساخته شده است، دسترسی مردم به سینماها را در حال حاضر بهتر از سال‌های قبل ارزیابی کرد و با اشاره به ۱۰ سینمایی که در همین مدت بازسازی شده است، به فعالیت‌ها در حوزه هنرهای نمایشی پرداخت و گفت: در سال ۹۶ حدود ۱۰۰ هزار اجرای تئاتر با بیش از پنج میلیون تماشاگر در کشور داشتیم که بخشی از آن به همت بخش خصوصی به روی صحنه رفت.
افزایش ۴۰ درصدی میانگین فروش سینماها
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی آماری هم از فروش سینماها اعلام کرد و افزود: در سال گذشته کل میزان فروش ۱۸۴ میلیارد تومان بود اما امسال تا همین الان این میزان به ۱۰۶.۵ میلیارد تومان رسیده است که به طور میانگین ۴۰ درصد افزایش را نشان می‌دهد.
صالحی ضمن اعلام آمادگی برای جلب مشارکت‌های بخش خصوصی در حوزه فعالیت‌های فرهنگی و هنری در عین حال مخالفت جدی وزارتخانه متبوعش را با به وجود آمدن هرگونه انحصار در این زمینه ابراز کرد و گفت: شعار ما در این زمینه این است «بخش خصوصی آری، انحصار خیر»؛ اگر بخواهیم اقتصاد سالمی در حوزه فرهنگ و هنر داشته باشیم، نباید اجازه انحصار بدهیم، چرا که می‌تواند به حرکت سالم بخش خصوصی ضربه بزند. ما الان در حوزه آئین‌نامه‌های مربوط به اکران و همچنین فعالیت تماشاخانه‌ها، این مسئله را به صورت جدی مد نظر قرار داده‌ایم.
تا وقتی خودمان در اتاق در بسته عمل می‌کنیم، نمی‌توانیم از بخش خصوصی شفافیت را مطالبه کنیم
وی بار دیگر با تأکید بر شفاف‌سازی در این زمینه یادآور شد: ما اگر به دنبال به وجود آمدن اقتصاد شفاف در حوزه فرهنگ و هنر هستیم، ابتدا باید شفافیت را از خودمان یعنی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شروع کنیم؛ آن وقت است که می‌توانیم شفافیت را از بخش خصوصی هم مطالبه کنیم. تا وقتی ما در اتاقی در بسته عمل می‌کنیم، نمی‌توانیم از بخش خصوصی انتظار شفافیت داشته باشیم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه حوزه‌های فرهنگ، هنر و رسانه در کشور با آنچه باید باشد، فاصله دارد و هر چند گام‌های خوبی در این سال‌ها برداشته شده است، گفت: بین هنر، فرهنگ و رسانه هویت‌مند، با آنچه که الان هست، فاصله وجود دارد؛ اما باید اذعان کرد در حوزه‌های فرهنگی و هنری در ۴۰ سال بعد از انقلاب اتفاقات مهمی رخ داده است و به تعبیر رهبر انقلاب، رویش‌های زیادی صورت گرفته است هرچند هنوز نیمه خالی لیوان بیشتر است.
تعداد فیلم‌هایِ قبل از انقلاب که ریشه در تاریخ و هویت ما داشت، بسیار بسیار محدود بود
صالحی با بیان اینکه تعداد فیلم‌های مربوط به قبل از انقلاب که ریشه‌ای در تاریخ و هویت ما داشت، بسیار محدود بود، گفت: از ۹۰-۸۰ فیلمی که الان در سال تولید می‌شود، حداقل ۱۰ تا ۲۰ فیلم قابل دفاع است و مابقی هم بد نیست و فیلم‌های خوب و یا متوسطی است. من چند شب پیش فیلم «تنگه ابوقریب» را دیدم که اثر بسیار قابل توجهی است و به خوبی توانسته جنگ را از طریق پرده سینما به نسل سوم و چهارم بعد از انقلاب که جنگ را درک نکرده‌اند، منتقل کند. از این دست فیلم‌ها کم نیست؛ «به وقت شام» نمونه دیگری است.
وی در عین حال با اشاره به اینکه باید تولیدکنندگان آثار هنری را به ریشه‌های فرهنگی و انسانی تمدن ایرانی و اسلامی نزدیک‌تر کنیم، موضوع سواد هنری را یادآور شد و گفت: اینکه جامعه بداند یک فیلم خوب، یک کتاب خوب و یک محصول فرهنگی خوب چیست، بسیار مهم است. متأسفانه بسیاری از مسائل هویتی ما امروز در معرض فنا قرار گرفته است و تقریباً می‌توان گفت برای برخی از آنها نمی‌توان حتی جایگزینی هم پیدا کرد. هنرمند امروز باید هم با جامعه معاصر و هم جامعه تاریخی خودش ارتباط عمیق‌تر پیدا کند.
لغو ۲۷ مجوز برای بهبود فضای کسب و کار در حوزه فرهنگ و هنر
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه در این دوره مشاغل فرهنگی و هنری و حتی مشاغل خانگی حوزه فرهنگ و هنر به صورت مشخص تعریف شده‌اند، از تدوین آئین‌نامه اجرایی بیمه بیکاری اهل قلم خبر داد و در ادامه با اشاره به لغو ۲۷ مجوز برای بهبود فضای کسب و کار در حوزه فرهنگ و هنر و تسهیل در کار فعالان این حوزه همچنین ابراز امیدواری کرد لایحه حمایت از حقوق مالکیت معنوی تا پایان سال جاری به صحن مجلس برود.
صالحی با اشاره به تنوع و تکثر فعالان حوزه فرهنگ و هنر گفت: بعد از انقلاب بیش از یک و نیم میلیون نفر فارغ‌التحصیل در حوزه هنر داشته‌ایم و دهها هزار نفر هم در این حوزه فعالیت می‌کنند. با این وجود بودجه امور فرهنگی، تربیت‌بدنی و گردشگری در کشور ۲.۵ درصد از کل بودجه کشور است و از این عدد هم سهم وزارت ارشاد از کل بودجه ۰.۶۵ درصد است که برای خانواده بزرگ اهل فرهنگ و هنر بسیار بزرگ است.
ارزیابی وزیر ارشاد از وضعیت پوشش در جامعه
وی در بخش دیگری از این مصاحبه درباره وضعیت پوشش افراد در جامعه و میزان تناسب آن با فرهنگ ایرانی و اسلامی افزود: ما در حوزه لباس و پوشش به مانند بسیاری از کشورهای دیگر، با مسائلی که زندگی جدید و هژمونی آن با خود به دنبال داشته است، روبرو بود. این مسئله همانطور که گفتم مختص ایران نیست اما ما در حوزه طراحان لباس در این سال‌ها به صورت جدی سعی کرده‌ایم هم تکثر آنها را بیشتر کنیم و هم طوری عمل شود که ضمن پاسخگویی به سلایق جامعه، معیارهای این جامعه نیز مورد توجه قرار گیرد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: همانطور که گفتم در این زمینه آنچه که مهم است، حمایت از انجمن‌های مختلف مد و لباس است تا بتوانند کالاهایشان را در میزان بیشتری عرضه کنند؛ طوری که برای متقاضیان هم به‌صرفه باشد.
صالحی در پایان این مصاحبه با اشاره به شعار محوری خود که «ایران فقط تهران نیست»، از هفت سفر استانی خود در سال جاری سخن گفت و افزود: طی این سفرها توافقنامه‌هایی را با استانداری‌ها امضا کرده‌ایم و تاکنون ۴۲۲ میلیارد تومان سهم ارشاد بوده است. همچنین معاونت‌های وزارت ارشاد موظف شده‌اند بخش قابل توجهی از بودجه خودشان را در استان‌ها هزینه کنند.
