کوشش‌های یک آهنگساز برای متفاوت بودن در آلبوم «ذبح نور»
«ذبح نور» سید عبدالرضا موسوی طبری از جمله آثار ویژه مرکز موسیقی حوزه هنری انقلاب اسلامی بود که تلاش کرد با قالبی کمتر تجربه شده، فضای متفاوتی از آیین‌های موسیقایی ویژه محرم را ارائه دهد.
علیرضا سعیدی؛ عرصه تولید آثار موسیقایی مرتبط با مضامین و رویدادهای مذهبی و اعتقادی همواره جزو پرطرفدارترین و در عین حال پرچالش‌ترین عرصه‌های فرهنگی هنری کشورمان بوده است که در سال‌های طولانی دوشادوش سایر فعالیت‌های فرهنگی هنری مرتبط با این موضوع مورد توجه مخاطبان و هنرمندان قرار گرفته است.
تولیدات این حوزه اگر چه همواره در معرض اتهام‌های فراوان از جمله «سفارشی بودن» قرار داشته‌اند اما به دلیل حس و حال موجود در آن‌ها که برگرفته از باورها و اعتقادات نهفته در ضمیر بسیاری از مخاطبان بالقوه است، در اغلب موارد فعالیت در حوزه را با استقبال هنرمندان مواجه کرده است.
همزمان با ایام سوگواری سیدالشهدا (ع) بر آن شدیم تا بار دیگر نگاهی اجمالی به تولیدات موسیقایی مختلف مرتبط با قیام عاشورا در کشورمان در قالب‌های گوناگونی چون آلبوم، موسیقی متن فیلم و سریال، اجرای زنده و مواردی از این دست داشته باشیم.
در این چارچوب آنچه مورد توجه قرار گرفته و می‌گیرد، صرفاً مرور و یادآوری آثار برجسته حوزه موسیقی «عاشورایی» است که در سال‌های دور و یا نزدیک تولید و در بازار موسیقی عرضه شده‌اند. آثاری که طبیعتاً برخی از آن‌ها از درجه کیفی ممتاز برخوردار بوده‌اند و شاید برخی دیگر با انتقاداتی هم در موعد انتشار به لحاظ موسیقایی و محتوایی مواجه شدند اما همه در یک وجه اشتراک دارند و آن ماندگاری در حافظه جمعی دل‌بستگان اباعبدالله (ع) است.
در چهل و پنجمین قسمت از سلسله گزارش‌های «روایت مهر از نواهای عاشورایی»، به سراغ پروژه موسیقایی «ذبح نور» رفتیم که سال ۱۳۸۵ توسط مرکز موسیقی حوزه هنری انقلاب اسلامی در قالب سوگواره‌هایی درباره واقعه کربلا به کوشش سید عبدالرضا موسوی طبری پیش روی مخاطبان قرار گرفت.
سیدعبدالرضا موسوی طبری از جمله پژوهشگران و شاعرانی است که پس از اتمام تحصیلات خود اولین مقالات و اشعارش را سال ۱۳۶۹ منتشر کرد. نخستین اثر او نیز تصحیح منتخبی از دیوان واقف لاهوری بود که انتشارات امیرکبیر عهده‌دار چاپ آن شد. پس از آن فعالیت وی روی فرهنگ، زبان و ادب فارسی در شبه قاره هند تمرکز یافت و حاصل آن چندین مقاله، کتاب، سخنرانی و گفت‌وگو در زمینه یاد شده بوده است. از دیگر علایق وی سرودن شعر کلاسیک، پژوهش در موسیقی قدیم ایران و تألیف و تحقیق در حوزه طنز مکتوب است. ضمن اینکه مدیریت بخش اسناد پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی و مسئول دفتر مطالعات ادب فارسی در هند هم از دیگر فعالیت‌های اجرایی وی محسوب می‌شود.
«غم کربلا»، «روز واقعه»، «کوفه»، «علمدار»، «برادر»، «برخویش بگردیم»، «فلک»، «زائر»، «باغ کربلا»، «وداع»، «عید و اربعین» قطعاتی هستند که در این آلبوم ۴۵ دقیقه‌ای پیش روی مخاطبان قرار گرفته‌اند. این در حالی است که احسان ذبیحی‌فر نوازنده کمانچه، فرهاد زالی نوازنده نی، ماهان نه‌رودی نوازنده سنتور، وحید خسروی نوازنده تار، سعید نایب محمدی نوازنده عود و دف و همایون نصیری نوازنده تمبک و جُمبه گروه نوازندگان پروژه را تشکیل می‌دادند.
در توضیحات تکمیلی این آلبوم آمده است: آن روز، روز نه، که شب از «ذبح نور» بود. صدای دسته می‌آید. صدای سینه زنی، صدای زنجیر، صدای طبل و سنج و صدای نوحه. نه، اینجا یکی از خیابان‌های شهر نیست. این صدا از آلبوم «ذبح نور» می‌آید؛ آلبومی که در سوگ عاشورا به سبک دسته‌های عزاداری است.
سید عبدالرضا موسوی طبری علاوه بر سرودن اغلب اشعار این آلبوم، آهنگسازی و خواندن قطعات را نیز بر عهده داشته است.
سه قطعه از آلبوم هم با شعر مشهور محتشم کاشانی «روزی که شد به نیزه سر آن بزرگوار»، شعری از اسدالله غالب دهلوی شاعر هندی و یکی از نوحه‌های قدیمی مازندرانی ساخته شده‌اند. ضمن اینکه تنظیم قطعات آلبوم «ذبح نور» بر عهده همایون نصیری بوده و احسان ذبیحی فر، فرهاد زالی، ماهان نه‌رودی، وحید خسروی، سعید نایب محمدی و همایون نصیری با کمانچه، نی، سنتور، تار، عود، دف، تمبک و جمبه در این آلبوم به نوازندگی پرداخته‌اند.
آلبوم «ذبح نور» با استفاده پررنگ از سازهای کوبه ای، به مراسم عزاداری نواحی جنوبی ایران شبیه بوده و تاکید بر سازهای کوبه ای، برای حفظ فضای اصیل نوحه سینه زنی و به دلیل قدمت استفاده از این سازها در مراسم عزاداری محرم است.
مسیری که در سال‌های اخیر د ربرگیرنده ملاحظاتی بوده است و در برخی از مقاطع توانسته جلوه‌ای موثر از آداب و سنت‌های موسیقایی شهرهای مختلف کشور را به پایتخت کشانده و فضای متفاوتی را پیش روی سوگواران حضرت سید الشهدا (ع) قرار دهد و در برخی از موارد نیز موجب شده که به دلیل فقدان آشنایی لازم اجراگرانش از نحوه اجرای درست و اصولی این آواها و نواها ماجرا به سمت و سویی کشانده شود که اصلاً زیبنده مجالس سوگواری شهادت امام حسین (ع) نیست و لازم است در این زمینه آنچه پیش روی مخاطب قرار می‌گیرد در حالت سنجیده‌تر و هدف مند تری اجرا شود.
منبع: مهر
