موسیقی در خدمت «کافه عاشقی» قرار دارد؛ گله از وضعیت نامناسب سالن‌ها
جلال‌الدین دری کارگردان نمایش «کافه عاشقی» با اشاره به جایگاه موسیقی در این نمایش و سابقه تئاتر موزیکال از وضعیت نامناسب سالن‌های تئاتر انتقاد کرد.
به گزارش مهر، جلال‌الدین دری کارگردان نمایش «کافه عشقی» که این شب‌ها دور جدید اجراهای خود را در فرهنگسرای نیاوران تجربه می‌کند درباره موضوع این نمایش توضیح داد: این نمایشنامه سال ۹۶ نوشته شد و قرار بود در آن سال به عنوان یک کار موزیکال ایرانی با آهنگسازی مجید درخشانی اجرا بشود که متأسفانه آن اتفاق نیفتاد و سال ۹۷ موفق به اجرای آن با نام «اپرت لیلی و مجنون» شدیم. قصه این نمایش در ۲ روایت کلاسیک و زمان حال دیده می‌شود. در اجرا از اشعار نظامی و جامی بهره بردیم و خود من هم در برخی جاها اشعاری برای آن گفتم و در این دور از اجراها نیز از اشعار مختلف دیگری نیز استفاده کرده‌ایم.
وی ادامه داد: همیشه دوست داشتم تا کاری راجع به ادبیات کلاسیک فارسی انجام بدهم. فردوسی، نظامی و جامی در تاریخ ادبیات ما به داستان‌سرایی پرداخته‌اند و منظومه‌های داستانی سروده‌اند. ۲ اثر برگزیده نظامی یعنی «خسرو و شیرین» و «لیلی و مجنون» آثاری بوده‌اند که علاقه داشتم به آنها بپردازم. این نمایش به «لیلی و مجنون» می‌پردازد و شاید بتوانم روزی «خسرو و شیرین» را نیز به صحنه ببرم.
وقتی موسیقی در خدمت تئاتر قرار دارد
دری در رابطه با نقش موسیقی در این نمایش بیان کرد: متأسفانه امروز بحثی با عنوان «کنسرت نمایش» فراگیر شده است؛ تعبیری که من نیز آن را به کار بردم چرا که کلمه جایگزینی وجود ندارد. در واقع نمایش گونه‌های مختلفی دارد که یکی از آنها نیز تئاتر موزیکال است. تئاتر پیش از سینما کامل‌ترین هنر بود که در آن نقاشی، رقص و دیگر هنرها نقش پررنگی ایفا می‌کند. موسیقی نیز در تئاتر نقش مهمی دارد. اینکه تصور کنیم کنسرت بخشی جدا از تئاتر است، درست نیست چون موسیقی در خدمت تئاتر قرار دارد. گاهی به شکلی ساده‌اندیشانه خواننده‌ای می‌آید و حرکات موزونی نیز به نمایش اضافه می‌شود اما کار من تئاتری است که موسیقی نیز جزوی از آن است.
وی افزود: متاسفانه به دلیل گرانی‌ها، امروز کارگردانان ناگزیر برخی عناصر صحنه، لباس و همچنین موسیقی زنده را حذف می‌کنند. البته ما در این نمایش طراحی صحنه و لباس نداریم چراکه نمایش روایتگر تمرین جمعی هنرمند است و در یک پلاتو سپری می‌شود و نیازی به دکور و صحنه و لباس ندارد اما برخی بی هیچ مناسبتی اینها را از نمایش حذف کرده‌اند. من در تئاتر موسیقی را به شکل «پلی‌بک» پخش نمی‌کنم و همیشه آن را به صورت زنده می‌نوازیم تا عنصری مرده به صحنه اضافه نکنیم. البته این کار هزینه تولید نمایش را گران می‌کند و به دغدغه‌ها می‌افزاید. همچنین شاید همه کارگردان‌ها با موسیقی و نوازندگی آشنایی نداشته باشند اما من به دلیل آشنایی‌ام با موسیقی ایرانی توانستم ارتباط بهتری با نوازندگان برقرار کنم. تئاتر موجودی زنده است و موسیقی نیز باید به شکل زنده در آن نواخته شود تا تأثیرگذار باشد. این، کاری بدیع و تازه نیست و تنها فراموش شده است و اتفاقی است که باید از آغاز رخ می‌داد. در همه کارهای من اگر به طور مثال زمان اجرا ۱۰۰ دقیقه باشد، بیشتر از ۲۰ دقیقه موسیقی ندارد چون معتقدم موسیقی باید به تناسب تئاتر اجرا شود.
کارگردان نمایش «کافه عاشقی» درباره این دور از اجراهای نمایش گفت: این دوره پنجم اجراهای ماست و از سال ۹۷ تا به امروز حدود ۹۰ اجرا داشته‌ایم. بودند کسانی که در ادوار مختلف به دیدن نمایش آمدند و از تغییرها در میزانسن و نور و بازی‌های بهتر استقبال کردند. «کافه عاشقی» بر مبنای نمایش‌های ایرانی تولید و ۲ ویژگی «حکایت» و «روایت» در نگارش و اجرای آن به کار گرفته شده است و بازی و میزانسن در آن هر بار کامل‌تر می‌شود. موسیقی این نمایش نسبت به اجراهای آغازین کاملاً تغییر کرده و مدرن شده است و در آن موسیقی الکتریک و کلاسیک را تلفیق کردیم چراکه نمایش در ۲ زمان متفاوت می‌گذرد.
دری با اشاره به وضعیت آشفته سالن‌های تئاتر عنوان کرد: مشکل بزرگی که در تهران وجود دارد تعداد پایین سالن‌های مناسب برای چنین اجراهایی است. در تهران سالن‌های بلااستفاده بسیاری در اداره‌ها و وزارت‌خانه‌ها وجود دارد که از آنها بهره‌ای نمی‌برند. تالار اندیشه حوزه هنری سال هاست که از کار افتاده و به سمینارها و اهدای جوایز اختصاص یافته است و نمایش های تولیدی آن مجموعه برای اجرا به تالار وحدت می‌روند. تنها ۲ سالن با ظرفیت بیش از ۳۰۰ نفر در تهران وجود دارد. اگر هم بخواهیم جاهایی مانند سعدآباد را تجهیز کنیم و سیستم‌های نور و صدا و صندلی تهیه کنیم باید شبی حدود ۱۰۰ میلیون تومان هزینه کنیم.
وی در پایان یادآور شد: در فرهنگسرای نیاوران نیز از همان صبح تا پیش از اجرای ما برنامه‌های مختلفی در آن اجرا می‌شود و کمتر از یک ساعت پیش از اجرا سالن را در اختیار ما قرار می‌دهند. درحالی که من برای تجهیز سالن و چک کردن وضعیت صدا به زمان بیشتری نیاز دارم. وضعیت سالن‌ها قابل قبول نیست. فرهنگسرای نیاوران، سالن اصلی تئاترشهر و تالار وحدت تنها سالن‌هایی هستند که در آن صدا به درستی شنیده می‌شود. در فضای باز هم باید تنها شبی ۴۰ میلیون تومان برای تجهیزات صوتی خرج کرد و اجرای فضای باز در زمستان هم میسر نیست. بالاخره ۵ کارگردان تئاتر در این کشور وجود دارد که بالای ۳۰۰ نفر مخاطب داشته باشند. تعداد اجراهای کمی داریم چون دولت از حوزه فرهنگ حمایت درستی نمی کند. گاهی هم نهادها ۲ برابر بودجه تئاتر کشور را خرج یک کار می‌کنند که با بازگشت سرمایه نیز همراه نیست.
نمایش «کافه عاشقی» از ۱۷ تا ۳۰ مهر هرشب ساعت ۲۰:۳۰ در فرهنگسرای نیاوران اجرا می‌شود.
فرهاد صفاخو، سمیرا حسینی، صدف بهشتی و امیرکوروش اعرابی در این نمایش به ایفای نقش پرداخته‌اند.
در خلاصه داستان «کافه عاشقی» آمده است: فریدون که مدیر تماشاخانه‌ای قدیمی است تصمیم دارد متن لیلی و مجنون را با گروه نمایشی خود تمرین کرده و اجرا ببرد.
عکس‌ها از وحید سیف‌اللهی است.
