نوازندگان موسیقی چگونه می‌توانند اضطراب اجرا را کاهش دهند؟
کتاب «از زخم‌ها تا زخمه‌ها» (هنرنامه ارتقاء، از اضطراب صحنه تا اشتیاق اجرا) اثر مهدی عطاریان به صورت خلاصه و عملی، شاخه‌ای اختصاصی از روانشناسی را با عنوان روانشناسی اجرا برای تمام اجراکنندگان هنرهای گوناگون، به ویژه نوازندگان موسیقی بازگو می‌کند و به گونه‌ای طراحی شده تا به آنان کمک کند استرس که اغلب موجب کاهش کارایی می‌شود را به ابزاری مثبت و مؤثر تبدیل کنند.
این کتاب، با زبانی ساده و کاربردی، نشان می‌دهد که چگونه اجرای مهارت‌های معرفی شده می‌تواند نه تنها در عرصه اجرا بلکه در تمام لحظات زندگی و برای تمامی اقشار جامعه مفید باشد.
عطاریان درباره ایده نگارش کتاب «از زخم‌ها تا زخمه‌ها» به خبرنگار ایرنا اظهارداشت: ایده این کتاب از مشاهده استرس هنرمندان هنگام اجرا شکل گرفت. این استرس منفی، کیفیت اجراهایشان را کاهش داده و گاه آنها را به سمت مصرف داروها یا مواد مخدر سوق می‌دهد.
وی گفت: هدف کتاب، ارائه راهکارهایی علمی و عملی برای مدیریت اضطراب است. از تعریف استرس و علل آن گرفته تا تقویت اعتماد به نفس و مدیریت افکار، همه برای کمک به هنرمندان طراحی شده‌اند تا بهترین عملکرد خود را بدون نیاز به روش‌های ناسالم به نمایش بگذارند.
عطاریان درباره بخش‌های کتاب «از زخم‌ها تا زخمه‌ها» بیان کرد: در این کتاب موضوع‌هایی همچون تعریف استرس، علل استرس در اجراهای زنده و تاثیرات منفی آن بر اجرا تا مدیرت زمان، نحوه تمرین، شناخت تجهیزات، آماده‌سازی ذهنی، تغییر دیدگاه و پذیرش اضطراب به عنوان بخشی از فرایند اجرا مطرح و بررسی شده‌اند.
این نوازنده افزود: تمرین کافی و تسلط بر قطعات، شبیه‌سازی اجرا، تنفس عمیق و مدیتیشن، ذهنیت مثبت، گرم کردن بدن و ساز، تنظیم انتظارات، برقراری ارتباط با مخاطب از دیگر مباحثی است که تلاش می‌کند به صورت عملی به نوازندگان کمک کند تا اضطراب خود را در صحنه و هنگام اجرا مدیریت کنند.
وی درباره سابقه فعالیت هنری خود گفت: از کودکی شیفته موسیقی بودم و آموزش نواختن گیتار را به صورت جدی آغاز کردم. ضمن مطالعه در این حوزه، آثاری را اجرا می‌کردم و حتی ملودی‌هایی را می‌ساختم. فعالیت حرفه‌ایم از دهه ۷۰ با نوازندگی و آهنگسازی در آلبوم‌های گوناگون موسیقی آغاز شد و همچنان ادامه دارد.
عطاریان افزود: مالک برند ثبت شده «ارکستر تک‌نفره مهدی عطاریان» هستم که این عنوان را در سازمان امور مالکیت معنوی ثبت کردم و سپس وارد ادبیات حقوقی-هنری ایران شد. این عبارت اکنون در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر حقوقی و دفتر موسیقی و نیز انجمن صنفی هنرمندان موسیقی ایران شناخته شده است. در ایران، تنها فردی هستم که با این عنوان موسیقی ساخته، کنسرت برگزار کرده و محتوای هنری تولید کرده‌ام. یکی از ویژگی‌های شاخص این ارکستر، اجرای همزمان پنج ساز مختلف است.
این آهنگساز بیان کرد: تاکنون آثار متعددی در سبک‌های مختلف از جمله «نوستالژی»، «از سرزمین شمالی»، «جوکر» و «سلنزرا» ساختم که همگی در مهمترین پلتفرم‌های بین‌المللی موسیقی منتشر شدند.
وی اظهارداشت: سال ۲۰۲۳، موفق به دریافت مدال برنز جشنواره بین‌المللی موسیقی «گلوبال موزیک اواردز» در آمریکا برای قطعه «نوستالژی» در بخش «بی‌کلام» شدم. همچنین سال ۲۰۲۴، مدال برنز دیگری برای قطعه «دلبسته» در بخش «موسیقی جهانی» از این جشنواره دریافت کردم.
عطاریان گفت: ساز تخصصی‌ام گیتار کلاسیک است و توانایی نواختن سازهای متعددی همچون انواع گیتار، پیانو، کیبورد، هارمونیکا، تمبک و کاخون را نیز دارم. همچنین عضو رسمی فدراسیون بین‌المللی موسیقیدانان جهان، انجمن صنفی هنرمندان موسیقی و خانه موسیقی ایران هستم. در حال حاضر مشغول تولید آثار جدید موسیقی و نگارش کتاب تازه‌ای هستم.
در مقدمه کتاب «از زخم‌ها تا زخمه‌ها» (هنرنامه ارتقاء، از اضطراب صحنه تا اشتیاق اجرا) آمده است: «اجراهای زنده خصوصا اجراهای موسیقی یکی از جذاب‌ترین و در عین حال چالش برانگیزترین تجربیات برای اجراکننده محسوب می‌شود. اجرهای زنده، به دلیل ویژگی‌های خاص خود، مانند حضور تماشاگران و فشار ناشی از انتظار آنها، می‌توانند استرس‌زا باشند، این استرس ممکن است به دلیل ترس از قضاوت شدن، عدم تسلط بر قطعه، فشار زمانی، اجراهای ناموفق قبل یا حتی شکست‌های دیگر فرد در زندگیش ایجاد شود. با این حال، این زخم‌های ناخوشایند می‌توانند با هوش و مهارت هنری فرد، به زخمه‌های دلنشین تبدیل شوند.
بنابراین استرس می‌تواند به دو مشکل مثبت و منفی بروز کند. احساس هیجان قبل از یک اجرا می‌تواند به شما انرژی بدهد اما اگر این احساس به اضطراب تبدیل شود، می‌تواند عملکرد شما را تحت تاثیر قرار دهد. با شناسایی این احساسات و استفاده از تکنیک‌های مناسب، شما می‌توانید آنها را مدیریت کنید و بهترین نسخه خود را بر روی صحنه ارایه دهید. در حقیقت، اضطراب می‌تواند به انرژی مثبت عظیمی تبدیل شود و به شما کمک کند تا بهتر عمل کنید، بدین ترتیب که انرژی ناشی از اضطراب می‌تواند انگیزه شما را افزایش دهد و موتور محرک شما برای تلاش و توجه بیشتر گردد.
بنابراین این اجراها نه تنها فرصتی برای به نمایش گذاشتن استعدادها و مهارت‌های هنری هستند، بلکه می‌توانند از جهت میزان استرس فرد و توانایی او در مدیریت استرس به عنوان یک آزمون بزرگ خودشناسی و خودسازی نیز در نظر گرفته شوند؛ بنابراین تمامی اجراکنندگان اعم از هنرمندان و خصوصا نوازندگان و خوانندگان در اجراهای زنده و عمومی، در کنار جنبه‌های اختصاصی موضوع اجرا که مورد تمرین و ارتقا قرار می‌دهند، می‌بایست جنبه‌های «روانشناسی اجرا» را نیز مورد عنایت درخور قرار دهند.»
این کتاب با ویراستاری فنی مهدی عطاریان، ویراستاری ادبی کاوه عطاریان و حمیدرضا اوجاقی در ۳۶ صفحه و شمارگان یکهزار نسخه توسط انتشارات ارشدان منتشر شده است.
منبع: ایرنا
