شنیدن و دیدن «شهادتنامه عشاق» در یک آلبوم دهه نودی

عرصه تولید آثار موسیقایی مرتبط با مضامین و رویدادهای مذهبی و اعتقادی همواره جزو پرطرفدارترین و در عین حال پرچالش‌ترین عرصه‌های فرهنگی هنری کشورمان بوده است که در سال‌های طولانی دوشادوش سایر فعالیت‌های فرهنگی هنری مرتبط با این موضوع مورد توجه مخاطبان و هنرمندان قرار گرفته است.

تولیدات این حوزه اگر چه همواره در معرض اتهام‌های فراوان از جمله «سفارشی بودن» قرار داشته‌اند اما به دلیل حس و حال موجود در آنها که برگرفته از باورها و اعتقادات نهفته در ضمیر بسیاری از مخاطبان بالقوه است، در اغلب موارد فعالیت در حوزه را با استقبال هنرمندان مواجه کرده است.

هم‌زمان با ایام سوگواری سیدالشهدا (ع) بر آن شدیم تا بار دیگر نگاهی اجمالی به تولیدات موسیقایی مختلف مرتبط با قیام عاشورا در کشورمان در قالب‌های گوناگونی چون آلبوم، موسیقی متن فیلم و سریال، اجرای زنده و مواردی از این دست داشته باشیم.

در این چارچوب آنچه مورد توجه قرار گرفته و می‌گیرد، صرفاً مرور و یادآوری آثار برجسته حوزه موسیقی «عاشورایی» است که در سال‌های دور و یا نزدیک تولید و در بازار موسیقی عرضه شده‌اند. آثاری که طبیعتاً برخی از آنها از درجه کیفی ممتاز برخوردار بوده‌اند و شاید برخی دیگر با انتقاداتی هم در موعد انتشار به لحاظ موسیقایی و محتوایی مواجه شدند اما همه در یک وجه اشتراک دارند و آن ماندگاری در حافظه جمعی دل‌بستگان اباعبدالله (ع) است.

در چهل و هشتمین قسمت از سلسله گزارش‌های «روایت مهر از نواهای عاشورایی»، به سراغ پروژه موسیقایی «شهادتنامه عشاق» رفتیم که هم‌زمان با فرا رسیدن ایام محرم و صفر سال ۱۳۹۰ در دسترس مخاطبان قرار گرفت. پروژه‌ای تصویری و موسیقایی که توسط ارکستر سمفونیک تهران به رهبری نادر مرتضی پور اجرا و در قالب یک اثر تصویری و صوتی توسط انجمن موسیقی ایران پیش روی ارادتمندان حضرت سید الشهدا (ع) قرار گرفت.

پروژه «شهادتنامه عشاق» شامل آثاری از غلامرضا حقیقی‌فرد است که براساس نوحه‌ها و پیش‌خوانی‌های تعزیه ساخته شده است و در آن اشعار عاشورایی علی معلم دامغانی را محمد عبدالحسینی می‌خواند.

«حرکت کاروان» نام نخستین پرده این کنسرت است و پرده سیزدهم و پایانی آن «شهادتنامه عشاق» نام گرفته است. علاوه بر ارکستر سمفونیک تهران، گروه کر و چهار تک‌نواز نی، قانون، تار و عود نیز در این اثر حضور دارند.

گروه اجرایی در این آلبوم تلاش خود را انجام داده بود تا در قالب یک اثر ارکسترال فضایی را فراهم سازد تا مخاطبان شنونده اثر متفاوتی در حوزه نواها و آیین‌های مرتبط با ایام سوگواری حضرت سید الشهدا (ع) باشند. مسیری که اگرچه در مسیر معرفی موثر و رسانه‌ای آن غیر از بازتاب در رسانه‌های مکتوب، به رسانه ملی راه پیدا نکرد و تبلیغ چندانی هم برای آن نشد ولی باز هم نشان داد که معرفی چنین آثاری که می‌تواند در حوزه‌های موسیقایی حرف‌های تازه ای برای گفتن داشته باشد مسیر تازه ای را برای ارتقای گوش شنیداری مخاطبان در این حوزه باز کند.

امیرعباس ستایشگر ناشر، تهیه کننده موسیقی و معاون آفرینش‌های بنیاد فرهنگی هنری رودکی که طی سال‌های گذشته مدیرعاملی انجمن موسیقی ایران را به عهده داشت، چندی پیش در مراسمی که برای بازنشر این آلبوم در دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تدارک دیده شده بود، در توضیح این اثر گفت: آلبوم «شهادتنامه عشاق» آلبومی است که در اوایل دهه ۹۰ در انجمن موسیقی منتشر شد ولی با این حال ما در انجمن موسیقی به واسطه کیفیت‌های آن دوره تصمیم گرفتیم آن را با یک پالایش کیفیت صوتی، به مناسبت این ایام بازنشر کنیم. اجرای این آلبوم توسط ارکستر سمفونیک تهران به رهبری نادر مرتضی‌پور، دکلمه و شعرخوانی علی معلم دامغانی، خوانندگی محمد عبدالحسینی و آهنگسازی غلامرضا حقیقی‌فرد صورت گرفته است.

محمد اله‌یاری مدیرعامل بنیاد فرهنگی هنری رودکی که در زمان بازنشر این آلبوم مدیریت دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را نیز به عهده داشت، درباره این پروژه موسیقایی بیان کرد: آلبوم «شهادتنامه عشاق» سال‌ها پیش منتشر شده بود اما ما فکر کردیم شاید در آن زمان توجه کافی به این آلبوم نشده و بازنشر آن می‌تواند منجر به این شود که به این آلبوم رنگ جدیدی زده شود. بخش دیگری از برنامه هم به رونمایی از آلبوم تصویری «آوای سرخ هامون» اختصاص دارد که سال گذشته به همت برادر خوبم، آقای هوشنگ جاوید شکل گرفت و برخی آئین‌های سوگ مناطق مختلف ایران در سالن رودکی به صورت برخط برای مخاطبان به تصویر کشیده شد و حالا تبدیل به یک آلبوم شده است.

به هر ترتیب پروژه «شهادتنامه عشاق» هم یکی دیگر از پروژه‌های موسیقایی قابل ملاحظه‌ای بود که به واسطه حمایت‌های دولتی منتشر شد. مسیری که می‌توانست منجر به شکوفایی جریانی از تولید آثار موسیقایی با کیفیت در حوزه آثار آیینی و مذهبی شود اما متاسفانه به دلیل فقدان تبلیغات و توجه لازم رسانه‌ای به آرشیوهای رسانه‌ای سپرده شد و دیگر نتوانست آن جایگاه لازم را با وجود کیفیت به دست آورد.

منبع: مهر