مذهب عامه پسند

دکتر سید مهدی ناظمی

فیلم «شبی که ماه کامل شد» هر چند فیلم بدی بود ولی به بدی جایزه دادن به آن نبود. جایزه خیانت بار دولت به این فیلم باعث شد آبیار در حال و هوا و فرم این فیلم تثبیت شود و این خطر بزرگی برای این فیلمساز آتیه دار است. آبیار در شبی که ماه، موفق شد تکنیکهای جذابی را در کار با دوربین با الهام از آثار سینمایی جهان، بیافریند که البته حس و حال رعب انگیز و اضطراب آوری را برای بیننده ایجاد می کرد. قبلاً و در همین کانال توضیح دادیم که آن فیلم آبیار نگاهی وحشتناک به شرق دارد(که ناخواسته از سینمای هالیوود آن را وام گرفته بود) و این از کسی که وابستگی فرهنگی و حتی ایدئولوژیک به شرق دارد، وحشتناک تر است.

اتفاقی که افتاده است این بار نه در بلوچستان و پاکستان، بلکه در قلب ایران رخ می دهد. «زورآباد»، نزدیک تهران است. بدمن، به یک معنا مذهبی ترین است. مذهب عامه پسند، پررنگ ترین ویژگی شخصیتهای این اثر است. همه مذهبی هستند و در عین حال عقب مانده از نظر فرهنگ و زندگی و اقتصاد. این بار ما نه از پاکستانی ها یا بلوچهای ایرانی، بلکه از ایرانی های تیپیکال می ترسیم. مناسبات زندگی اساساً غیر قانونی و وحشتناک و حتی در حد راز بقاست. همچون همیشه، هیچ مرد واقعی وجود ندارد و اگر یک نمه قمه کشیدن علی نبود، هیچ اثری از مرد، چه مرد عاقل و پخته و چه مرد شجاع و مسؤول پیدا نمی کردیم. آبیار را باید از خواب بیدار کرد و فاجعه بار بودن مسیری را که می رود به او یادآور شد. مسیر آبیار، در بهترین حالت نگاه توریستی و اگزوتیک به هموطنان خودش است.

باید اعتراف کرد که کار از جهاتی بهتر از کار قبلی است، بازیهای با دوربین او، هر چند گاهی روی اعصاب است و هرچند اگزوتیک است، اما در مجموع بهتر و گاهی بامزه است. بازی شاکردوست فوق العاده است و بخش عمده ای از سهم جذابیت را بر دوش می کشد. سعی کرده است اخلاقی تر فیلم را به پایان برساند ولی می توانست خیلی بهتر از این باشد. شفای دختربچه، نشان دادن اثاث کشی، کار گرفتن و… براحتی می توانست اضافه شود و اگر سناریونویس خوبی داشت می توانست مونولوگ راحله را بهتر بنویسد. می توانست طوری بگوید که هم غرض مصلحت آمیز برآورده شود و هم حقیقت تأکید گردد. اینها همه شدنی بود اگر آبیار سعی می کرد برای سوژه یابی و داستان نویسی و … کمتر تحت تأثیر مدهای وارداتی قرار بگیرد و بیشتر فکر کند و بیشتر مشورت بگیرد.